Bạn Nhà Nông

TÌM HIỂU TÌNH HÌNH SẢN XUẤT VÀ TIÊU THỤ LÚA GẠO THÁI LAN

Sân bay Don Muang chuẩn bị dọn 3 ha nhà kho để chứa lúa. Sân bay vừa mở cửa đón khách sau khi tu bổ do trận lũ năm 2012

Thái Lan là đất nước rộng lớn có diện tích trồng lúa trên 10,9 triệu ha, trong đó các tỉnh ở vùng Đông Bắc có diện tích lớn nhất chủ yếu sản xuất giống lúa thơm nổi tiếng là Hom Mali, Khaodaw mali. Thái Lan sản xuất được khoảng 25 triệu tấn gạo từ mùa vụ chính, trong đó có khoảng 6 triệu tấn gạo thơm

Với chính sách trợ giá nông sản, thu mua lúa thường 15,000 baht/tấn (488 USD/tấn, tương đương 10.200 đồng/kg lúa), đối với nông dân nghèo được hưởng lợi rất lớn, nhưng đối với chính phủ Thái trong thời gian tới rất khó khăn. Các chuyên gia kinh tế Thái Lan vẽ nên bối cảnh tham nhũng tràn lan, nợ nần như núi, cũng như hàng đóng kho chứa đầy ắp lúa bán không được trên khắp đất nước Thái Lan. Chính sách này đã giúp bả Yingluck Shinawatra lên cầm quyến nhưng gây thiệt hại lớn cho chính phủ, đe dọa vị trí của Thủ tướng

Giám đốc Ngân hàng Trung ương Thái Lan, các nhà kinh tế và Bộ Nông nghiệp Mỹ cảnh báo chính sách này ảnh hưởng đến giá gạo trên thị trường thế giới. Thủ tướng Yingluck Shinawatra và đảng Pheu Thai phải đối mặt với chất vấn 2 ngày vào cuối tháng 11/2012 của đảng đối lập và Quốc hội trước cùng một câu hỏi: Mức độ thất bại nghiêm trọng như thế nào?

Về mặt lý thuyết, chính trị xen quá sâu vào kinh tế sẽ tạo hậu quả khó lường. Nếu mua lúa của nông dân với mức giá cao hơn thị trường. dĩ nhiên họ sẽ được lợi nhuận nhiều hơn, nhưng nó làm tăng giá gạo Thái trên thị trường thế giới. Với mức 15,000 baht/tấn lúa thường (10.200 đồng/kg) và 20,000 baht/tấn (13.600 đồng/kg) lúa thơm Hom Mali jasmine, ý kiến phản bác cho rằng thu mua lúa với giá như thé làm gạo Thái trở nên rất đắt. Như vậy chính phủ chỉ còn 2 con đường lưa chọn, hoặc xuất khẩu chịu lỗ hay là dự trữ lại làm tăng chi phí đóng thuế của người dân.

Các báo cáo gần đây cho thấy khoảng nợ công chiếm 42.4% GDP đến cuối tháng 4/2012, nó còn gia tăng bình quân 4%/năm nếu việc trợ giá lúa cho nông dân còn tiếp tục. Bà Thủ tướng thứa nhận điều này do năm 2012 phải chi đến 300 tỷ baht (9,81 tỷ USD hay 204.467 tỷ đồng), còn tiếp tục chi thêm 405 tỷ baht (13,25 tỷ USD hay 276.031 tỷ đồng) năm 2013, tổng số tiền bỏ ra là 33 tỷ U.S. $.

Trong khi đó, lúa tồn trữ trong kho đang từng bước xuống cấp. Thái Lan đang bước vào mùa thu hoạch vụ 2, chính phủ đứng trước nguy cơ phải bán gấp lượng lúa trong kho để thu lượng lúa mới vào hoặc vay mượn thêm kho. Ươc lượng số lúa dự trữ của Thái Lan lên đến con số kỹ lục là 14 triệu tấn trên khắp đất nước Thái Lan. Nhiều hơn lượng lúa mà nước này bán được trong năm, ngay cả khi chính phủ đạt được mục tiêu đầy tham vọng là xuất được 8,5 triệu tấn gạo trong năm 2013.

Trong tháng 10, Thông tấn xã Thái Lan cho biết Bộ Thương mại đã thực hiện một giao dịch về mặt nguyên tắc, tận dụng nhà chứa máy bay, kho hàng của sân bay Dong Muang ở Bangkok để làm kho chứa lúa. Họ còn trưng dụng thêm kho bất kỳ ở đâu, ngay cả sân bay quân sự, mời chủ của tất cả kho hàng trên khắp nước về thương lượng. Như vậy các chủ kho chứa sẽ được hưởng lợi lớn từ chính sách này do giá thuê kho được dịp tăng. Ngoài ra nạn buôn bán quota xuất khẩu giữa liên minh các nhà chính trị và chủ nhà máy xay lúa, nhà xuất khẩu gạo đang diễn ra tràn lan. Người nông dân nghèo đang nhìn lợi tức của họ tụt giảm qua chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo, mặc dù đời sống của họ có khá hơn kể từ khi bà Yingluck Shinawatra lên cầm quyến.

Chính sách này cũng góp phần hủy hoại nền công nghiệp xay xát lúa gạo Thái Lan. Trong nhiều năm liền Thái Lan là nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Nhưng hiện nay nó chỉ xuất được 6,5 triệu tấn, xếp hàng 3 sau Ấn Độ được 9,5 triệu tấn và Việt Nam được trên 7 triệu tấn.

Mùa vụ sắp tới chính phủ phải mua 15 triệu tấn lúa, chính phủ tiếp tục quan hệ các sân bay khác, ngay cả căn cứ quân sự cũng được huy động. Các chính trị gia đối lập chỉ trích các kho này không phải xây dựng để tồn trữ lúa, lúa nhanh chóng hư hõng do ẩm độ và sâu mọt gạo phá hoại. Để trấn an, Bộ trưởng Bộ Thương mại Boonsong Teriyapirom cho biết đã xuất được 7,3 triệu tấn gạo ra nước ngoài, bao gồm` các nước Philippines, Indonesia và Trung Quốc. Ông cho biết đã xuống tàu được 1,4 triệu tấn để xuất sang các nước kể trên, ông từ chối cung cấp thông tin chi tiết. Nhưng các nhà xuất khẩu cũng như nhân viên công nghiệp đều không có thông tin trên tại bến cảng cũng như thống kê. Cả Indonesia và Philippines đều không có bất kỳ thông tin nào về thương vụ trên, cả Trung Quốc cũng không có phản hồi,

Số liệu thống kê của Bộ Thương mại Thái Lan đến tháng 11 nước này chỉ xuất được 5 triệu tấn, giảm 44% so với cùng kỳ năm ngoái. Năm 2011 Thái Lan đã xuất khẩu được con số kỹ lục 10,6 triệu tấn, hiện nay Thái Lan mất vị trí ngôi đầu bảng về tay Ấn Độ và Việt Nam bởi vì chính sách trợ giá làm lúa trở nên quá đắt.

Để khắc phục, Bộ trưởng Bộ Thương mại đã mở hội nghị gặp gở các nhà xuất khẩu gạo vào cuối tháng 10/2012 để hối thúc họ tăng cường quảng bá, xúc tiến thương mại xuất khẩu gạo, đặc biệt là đối với gạo thơm cấy cao. Gạo thơm hạt dài của Thái chỉ trồng có 1 vụ/năm ở vùng đặc biệt được bán với giá 1.100 USD/tấn, trong khi gạo nguyên 100% giá 565 USD/tấn, gạo 5% tấm giá 555 USD/tấn.

Nguyễn Phước Tuyên

Sở Nông nghiệp & PTNT Đồng Tháp